De vrijdagmiddag columns begonnen op 5 juni 2020 met gedeelten uit de tekst van hoofdstuk 3 van het boek ‘ROTZAKKEN, invloed van micro-organismen op de hersenen’. In dit hoofdstuk is de tekst verwerkt vanuit een dagboek. Een aantal weken zullen in dit blog korte inleidingen van overige hoofdstukken uit het boek worden gepubliceerd. Deze week geen bericht over Corona maar terug naar die ROTZAKKEN. Vandaag een klein stukje uit het begin van hoofdstuk 8:
Hoofdstuk 8
Mantelzorg
Titel: kelk
kleuren, 1978
formaat 20 x 29 cm
oplage 25 exemplaren
In de media vind je van alles over mantelzorg. Hiermee wordt een vorm van samenwerking tussen een mantel(ver)zorger en een zorgvrager bedoeld. In de zorgwereld komen we naast de mantelzorgers ook veel vrijwilligers tegen. Het verschil tussen deze hulpbiedende mensen is het volgende: Een mantelzorger wordt zo maar geconfronteerd met het bieden van hulp aan de zorgvrager, al dan niet plotseling of geleidelijk aan; Een vrijwilliger helpt mensen die hulpbehoeftig zijn op vrijblijvende basis. Een mantelzorger wordt dan ook ongevraagd belast met diverse taken. We zien taken die van ‘EMOTIONELE’ aard zijn of die betrekking hebben op de ‘SOCIALE’ kant van het leven. Daarmee wordt die menselijke kant bedoeld, de contacten tussen patiënt en mantelzorger. Bijvoorbeeld: het ondersteunen bij slecht nieuws, luisteren naar problemen of wellicht gewoon gezelschap houden, een keer met de te verzorgen persoon gaan wandelen of samen deelnemen aan diverse activiteiten. Belangrijk is te weten in hoeverre de patiënt nog zelfredzaam is. ‘Mooi beschreven informatie toch’? Denk ik dan. Je bent dan lekker sociaal-voelend bezig met een fijne emotionele ervaring. Maar helaas kom ik weinig of niets tegen over een totale belevingswereld. Een samenleving van dag en nacht in een situatie waarin je met een partner of gezinslid vierentwintig uur per etmaal samen bent. Jammer, want dit zal toch wel een vaak voorkomende situatie zijn. Hoe zit het dan met dat sociale gedoe of met die emotionele kant? Het is een 24 uursdienst: ‘24 uur ondersteunen bij slecht nieuws’; ‘24 uur luisteren naar problemen, moeilijkheden oplossen’; ‘24 uur gezelschap houden’. Je zorgvrager is er altijd. Dan kun je samen gaan wandelen en het deelnemen aan diverse activiteiten nog bezien als taken die je dan een enkele keer uitvoert. Er worden ook taken genoemd die van ‘HUISHOUDELIJKE’ aard zijn. Bijvoorbeeld: boodschappen doen, poetsen, koken, wassen en strijken, enz. Hier is sprake van taken waaraan de mantelzorger meestal het eerste denkt als er hulp van buitenaf moet komen. Soms kan een zorgvrager nog wel iets van die taken op zich nemen. Er kan ook sprake zijn van een moment van sociale interactie. Dat is natuurlijk ook belangrijk. De mantelzorger doet het zwaardere werk en de zorgvrager werkt op eigen tempo mee. Wat is eigen tempo? Kan het niet zo zijn, dat een zorgvrager ook weleens iets extra’s doet, wat zwaarder werk? Als het niet kan, houdt dat natuurlijk op, maar ik vind dat bovenstaande constatering wel erg kort door de bocht is. Belangrijk is: wat kan hij of zij zelf nog? Het kan stimulerend werken. Dat is zeker voor de patiënt zelf belangrijk. Neem iets wat iemand zelf nog kan nooit van hem af. Als derde punt wordt dan genoemd de ‘PERSOONVERZORGING’. Wat hier bedoeld wordt spreekt voor zich: kan de zorgvrager zichzelf wassen en aankleden? Moet er geholpen worden bij het eten geven, helpen bij toiletbezoek en indien nodig incontinentiemateriaal vervangen. Hoe je het ook noemt, het maakt allemaal niets uit en die verklaringen leg ik vrolijk naast mij neer. Ik hoop dat de meeste Mantelzorgers dit doen en dat ze er voor zorgen dat ze er zelf niet aan onderdoorgaan. Mantelzorg: het komt op je af en het lijkt dan vanzelfsprekend. Maar… roep op tijd HELP. Gelukkig is Cees nog lang heel sterk gebleven. Een voordeel noem ik het dan maar: ‘Verder denk ik er niet bij na en doe gewoon wat ik doe’. Makkelijk zat dus. Mantelzorg staat tegenwoordig hoog in ‘the picture’. Is het niet zo dat vroeger ook vaak voor andere mensen gezorgd moest worden? Het kwam in veel families voor, het kwam in alle steden voor, in dorpen, in woonwijken en natuurlijk ook op het platteland. Er zijn immers altijd mensen geweest, die hulp nodig hadden. Werd er toen ook wel echt aandacht aan die mantelzorger besteed? Het lijkt er op dat men het vroeger heel normaal vond om voor iemand, die ziek of gebrekkig was, te zorgen. Nu schijnt het iets bijzonders te zijn. Dat zal wel komen door al die aandacht die er de laatste jaren aan besteed wordt. Heeft tegenwoordig niet elke gemeente een zorgloket? Wordt dit nu niet aan alle kanten gesteund en geprezen? Worden de mantelzorgers niet vaak in het zonnetje gezet? Komt het soms niet wat lichtelijk overdreven over? Kan iemand eens uitleggen wat het grote verschil is tussen mantelzorg vroeger en mantelzorg nu? De zorg is wel gelijk gebleven. Volgens mij is er dus geen verschil. Hulp moest altijd gewoon geboden worden, ook nu. Mijn stelling is: ‘Het komt gewoon op je pad en je hoeft er niet voor te betalen. Gek toch dat je ook eens iets voor noppes krijgt’!
En waar praten we dan over. De zorgen? Dat zijn dan gewoon de dagelijkse dingen, die op je af komen. Waarbij je steeds moet verplegen en waarbij je steeds alert moet blijven. De kracht? Waar haal je de kracht, die je zo hard nodig hebt, vandaan? Voor een groot deel komt het vanzelf, een ander deel moet je verder zoeken in je eigen doorzettingsvermogen. Meestal moet je zoeken naar evenwicht bij ‘het zorgen’, naar de kracht in jezelf. Naar invulling volgens jouw eigen kunde en kennis. Probeer te overzien wat je aankunt.
Je loopt meestal tegen veel leed aan, maar daarnaast is er gelukkig ook nog tijd voor plezier. Voor ons geldt: het is heel wisselend en dat zal voor de meeste zieken en hun verzorgers wel zo zijn. Een belangrijk punt is en blijft dat je eens een keer uitbundig kunt lachen, kunt schuddebuiken op z’n tijd. Want vaak zie je het niet meer zitten, maar je moet. En je hebt er moed voor nodig…
Rotzakken: te koop via:
www.bol.com.nl
www.probook.nl
in de expositieruimte: Rijksweg 12 te Reuver
reageren: anskreb@ziggo.nl